Εκπαιδευτικό υλικό για την εξοικείωση με την εικόνα και την ιδέα της αναπηρίας

Η Παγκόσμια ημέρα αφιερωμένη στα άτομα με αναπηρία (3/12) πλησιάζει για να μας θυμίσει τη σημασία της ενημέρωσης και της αφύπνισης όλων μας σε θέματα κοινωνικής αποδοχής και ισότητας. Το σχολείο έχει τη δυνατότητα να βοηθήσει τη συνύπαρξη και συνεργασία παιδιών με και χωρίς αναπηρίες, την αναγνώριση των ιδιαιτεροτήτων τους, το σεβασμό στην αξία του καθενός και την άρση προκαταλήψεων. Ως εκπαιδευτικοί μπορούμε και πρέπει να βοηθήσουμε στη δημιουργία ενός  σχολείου για όλους. Ας ξεκινήσουμε με απλά πράγματα και τα παιδιά θα μας ανοίξουν άλλους δρόμους με τη φαντασία και τη δημιουργικότητά τους.
 Η ανάγνωση βιβλίων, η προβολή βίντεο ή ταινιών, οι βιωματικές δραστηριότητες και τα παιχνίδια βοηθούν στην καλλιέργεια ενσυναίσθησης και γίνονται αφορμή για εποικοδομητικές συζητήσεις και εικαστικές δημιουργίες.
Το υλικό που ακολουθεί συγκεντρώθηκε για να χρησιμοποιηθεί σε προγράμματα αγωγής υγείας που υλοποιούνται από το 2010 στο 3ο & 18ο Δημοτικό Σχολείο Γλυφάδας.

Κατάλογος βιβλίων

Κανόνες συμπεριφοράς στην καθημερινή επικοινωνία με άτομα με αναπηρία


Σύμβουλος για καλή επικοινωνία με άτομα με προβλήματα όρασης


Βίντεο, ταινίες, τραγούδια:



Προβλήματα όρασης 
Μικρές χαρές
Σκύλος οδηγός τυφλού

Κώφωση 

Εγώ κι εσύ μαζί στη νοηματική γλώσσα 

 
Κινητική αναπηρία 
Pet shop
Χορός ζευγαριού
Το Α δεν σημαίνει Αόρατοι
Το δώρο- Κινούμενα σχέδια
Άκουσέ με- Αληθινή ιστορία

 Σύνδρομο Down
Tim's Place

Άνοια
Τι είναι αυτό;

Αυτισμός
Πως νιώθει ένα παιδί με αυτισμό

Τραγούδια
Αερικά και φίλοι διαφορετικοί
Όπου υπάρχει αγάπη

Μια ιστορία για τη μοναδικότητα και την αξία του καθενός
Το ραγισμένο δοχείο


Παιχνίδια- Δραστηριότητες

• "Παντομίμα" Το γνωστό παιχνίδι χωρίς υλικά ή το επιτραπέζιο «στο κεφάλι το ‘χω»

• "Ο Άκης και ο Τάκης" Δύο μαθητές με κλειστά μάτια (με μαντήλι ή μάσκα) στέκονται στις κορυφές ενός τραπεζιού. Ο ένας  προσπαθεί να πιάσει τον άλλο ενώ κινούνται και οι δύο ακουμπώντας το τραπέζι. Ο κυνηγός προσπαθεί να αφουγκραστεί πού είναι ο άλλος παίχτης και εκείνος προσπαθεί να τον αποφύγει, ενώ κινείται γύρω από το τραπέζι, κάτω ή πάνω σ’ αυτό. Είναι ένα πολύ διασκεδαστικό παιχνίδι, που το χαίρονται αυτοί που συμμετέχουν αλλά και οι θεατές, οι οποίοι πρέπει να κάνουν απόλυτη ησυχία. (από το βιβλίο «Παιχνίδια ψυχοκινητικής αγωγής» εκδ.Πατάκη)

• "Τυφλόμυγα". Το γνωστό παιχνίδι, όπου ένας στο κέντρο κλείνει τα μάτια του και οι άλλοι κινούνται γύρω του. Όποιον πιάσει προσπαθεί να βρει ποιος είναι…

• «Βρες τον φίλο σου» Παραλλαγή τυφλόμυγας. Ένα παιδί κλείνει τα μάτια του και τα υπόλοιπα μπαίνουν στη σειρά μπροστά του. Διαλέγουμε ένα παιδί και προσπαθεί να το ανακαλύψει  ψηλαφώντας.

• "Οδηγός τυφλού"  Τους δείχνουμε πώς βοηθάμε έναν τυφλό (βλ. παραπάνω) γίνονται ζευγάρια και ο ένας κλείνει τα μάτια με μάσκα και ο άλλος τον οδηγεί. Μπορούμε να φτιάξουμε διαδρομή με δύσκολα περάσματα.

• "Βόλεϊ καθιστών" Με ένα σχοινί χωρίζουμε τον χώρο και καθισμένοι κάτω παίζουμε με πάσες πάνω από το σχοινί. Πιο εύκολα παίζεται ακόμη και με μικρά παιδιά με μπάλα φουσκωτή παραλίας.

• "Σουτ στη μπασκέτα, ρίψη μπάλας ή ακοντίου" από καθιστή θέση

• "Δεμένα δάχτυλα με χαρτοταινία" (μοιάζει λίγο με τη δυσκολία που έχουν τα παιδιά με εγκεφαλική παράλυση) Μπορούμε να παίξουμε jenga, να προσπαθήσουμε να αντιγράψουμε ένα κείμενο από τον πίνακα ενώ έχουμε το κεφάλι μας συνεχώς γερμένο στο πλάι ή να ζωγραφίσουμε.

• "Χαλασμένο τηλέφωνο με γράμματα ή αριθμούς στην πλάτη" Ο ένας πίσω από τον άλλον σε δύο ομάδες. Ο τελευταίος «γράφει» με το δάχτυλο στην πλάτη του μπροστινού του ένα γράμμα ή έναν αριθμό και εκείνος στον μπροστινό του μέχρι να φτάσει στον πρώτο ο οποίος το φωνάζει. Η ομάδα που θα το βρει σωστά κερδίζει έναν πόντο και συνεχίζουμε.

• "Κουταλοδρομίες" Με το κουταλάκι στο στόμα και ένα μπαλάκι πάνω που δεν πρέπει να πέσει, και τα χέρια πίσω, χωρισμένοι σε ομάδες σαν σκυταλοδρομία.  

• "Παιχνίδι αφής" Βάζουμε ένα αντικείμενο μέσα σε ένα σακούλι και βάζοντας το χέρι μέσα, προσπαθούν να βρουν τι είναι.

• "Ζεστό - Κρύο" Κλείνουμε τα μάτια ενός παιδιού με μαντήλι, του δίνουμε ένα μπαστουνάκι, βάζουμε κάπου ένα αντικείμενο και το καθοδηγούμε με την φωνή μας να το ακουμπήσει με το μπαστουνάκι. Όταν απομακρύνεται φωνάζουμε "κρύο" όταν πλησιάζει φωνάζουμε "ζεστό" ή ό,τι άλλο συνεννοηθούμε να τους λέμε. (κοντά, μακρυά, δεξιά, αριστερά για να είναι πιο εύκολο)

•  "Κάτσε-σήκω με σταυρωμένα χέρια" Χορεύουν και όταν σταματήσει η μουσική, "δένουν" τα χέρια τους πίσω και πρέπει να κάτσουν στο πάτωμα και να σηκωθούν. 

• Καταγραφή της προσβασιμότητας κατά τη διαδρομή από το σπίτι στο σχολείο.

• Δημιουργία αφισών για την ευαισθητοποίηση της σχολικής κοινότητας σε θέματα σχετικά με τα άτομα με αναπηρία

• "Ζωγραφική με το στόμα"  

• "Δεμένοι με σχοινί" Δημιουργούμε μία διαδρομή με εμπόδια (με κώνους για ζικ ζακ, με τραπέζι στο οποίο πρέπει να περάσουν από κάτω κλπ)  Χωρίζουμε τους μαθητές σε ομάδες των 5-6 ατόμων και τους ζητάμε να κρατάνε όλοι ένα σχοινί. Δύο από τα μέλη της ομάδας έχουν κάποια «αναπηρία». Ο ένας έχει τα μάτια κλειστά και ο άλλος έχει το ένα χέρι του δεμένο, ώστε να μη μπορεί να το χρησιμοποιήσει. Στόχος της ομάδας είναι να περάσει όσο το δυνατό πιο γρήγορα τη διαδρομή. Τα παιδιά θα πρέπει να σκεφτούν σε ποια θέση θα βάλουν τα άτομα με αναπηρία ώστε να μπορούν να τα βοηθάνε. 

Βιβλία με δραστηριότητες και παιχνίδια:

• Krowatschek, D. (2009). Παιχνίδια ψυχοκινητικής αγωγής, για μικρά και μεγάλα παιδιά. Αθήνα: Πατάκη

• Καρατζόλας, Ν. κ.α. (2006). Βιωματικές Δραστηριότητες, Ομαδικής και Προσωπικής Ανάπτυξης. Θεσσαλονίκη: Μηδέν 010 Δέκα

• Τριλίβα, Σ. (2008). Ούτε καλύτερος, ούτε χειρότερος, απλά διαφορετικός! Αθήνα:GUTENBERG

• Χατζηχρήστου, Χ. (2011). Κοινωνική     και Συναισθηματική Αγωγή στο Σχολείο: Σχολείο και μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Αθήνα: Τυπωθήτω

• Χολέβα, Ν. (2010). Εσύ όπως κι εγώ- Εξερευνώντας τη διαφορετικότητα μέσα από το θέατρο.  Πανελλήνιο Δίκτυο για το θέατρο και την εκπαίδευση. 

Συνεργασίες με φορείς:

•  Σ.Κ.Ε.Π. (Σύνδεσμος Κοινωνικής Ευθύνης για Παιδιά και νέους) https://www.skep.gr/
• Μουσείο Αφής http://www.tactualmuseum.gr/html/educ.htm
• Ειδικά Σχολεία της περιοχής
  

Με την ευχή σε λίγα χρόνια να μην χρειάζεται να συζητάμε για τα αυτονόητα!

Ματίνα Κρουσταλάκη

Εκπ/κός Φυσικής Αγωγής

3ο Δ. Σχ. Γλυφάδας